Nghề phiên dịch là gì?

Dịch vụ phiên dịch đang là một hoạt động được các công ty phiên dịch đầu tư và phát triển mạnh mẽ. Bởi hiện nay có rất nhiều các đơn vị, doanh nghiệp nước ngoài và hợp tác và làm ăn tại Việt Nam. Do đó, cơ hội việc làm phiên dịch là rất lớn dành cho các bạn trẻ học ngoại ngữ.

Phiên dịch được hiểu theo một cách đơn giản là việc chuyển một câu, chữ, văn bản, tài liệu từ một ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà không làm thay đổi nghĩ của chúng. Phiên dịch viên sẽ là người làm công việc chuyển ngữ này và giúp những người không cùng sử dụng một ngôn ngữ có thể hiểu được đối phương đang nói gì.

Các hình thức phiên dịch

Dựa vào 2 hình thức giao tiếp cơ bản của con người (nói và viết), chúng ta có thể chia phiên dịch thành 2 dạng: phiên dịch nói (thông dịch) và phiên dịch viết (biên dịch).

- Thông dịch: là công việc chuyển đổi văn bản nói từ một ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch sẽ phải chịu sức ép về thời gian, phải ứng nhanh nhạy và gần như không có thời gian để lựa chọn từ ngữ. Đây là hình thức thường được sử dụng trong các hội nghị, hội thảo quốc tế. Phiên dịch viên sẽ phải ngồi trong các phòng cách âm, dịch qua micro, nghe qua tai nghe và dịch đồng thời cùng người nói.

- Biên dịch: là công việc chuyển từ một văn bản viết từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Ở hình thức biên dịch, người dịch sẽ không phải chịu nhiều áp lực của thời gian hay những phản ứng tức thì. Tuy nhiên, biên dịch lại đòi hỏi độ chính xác ao về mặt từ ngữ, ngữ pháp phải trôi chảy hơn.

Nhưng dù là hình thức dịch nào đi nữa, quá trình phiên dịch đều phải thực hiện qua các giai đoạn cơ bản là hiểu ngôn ngữ nguồn => phân tích ngôn ngữ học và văn hóa => diễn đạt lại bằng ngôn ngữ mục tiêu.

Yêu cầu đối với người phiên dịch

Trong cả 2 loại hình dịch, người phiên dịch đều phải phản xạ hết sức nhanh nhạy và phải làm việc dưới một sức ép rất lớn. Khả năng nắm bắt nhanh, cập nhật nhanh những kiến thức mới, nội dung mới và đặc biệt là khả năng diễn đạt ý của người khác một cách ngắn gọn, dễ hiểu là những yếu tố cốt lõi mà phiên dịch viên phải nắm chắc.

Bên cạnh đó, người dịch cần thường xuyên rèn luyện các kỹ năng, phẩm chất đạo đức để có thể giữ được danh dự và uy tín, để có thể làm việc với một phong thái chuyên nghiệp nhất.

Người làm công việc phiên dịch là những người làm nhiệm vụ truyền đạt những thông tin từ người nói đến người nghe. Đây là một công việc không hề đơn giản, bởi nếu chỉ cần dịch sau hoặc dịch không đúng nghĩa các thông tin đưa ra sẽ làm cho nội dung thông tin bị hiểu sai lệch và dẫn tới gây hậu quả nghiêm trọng.

Ở Việt Nam hiện nay đã xuất hiện rất nhiều các dịch vụ phiên dịch được các công ty đưa ra, nhưng nhìn chung thì nghề phiên dịch ở nước ta vẫn chưa trở thành một nghề mang tính chuyên nghiệp. Người phiên dịch không chỉ phải giỏi ngoại ngữ mà còn phải nghiên cứu, nắm vững một số thuật ngữ cần thiết, liên quan đến hội nghị, hội thảo. Ngoài ra, phiên dịch viên phải thường xuyên học tập, rèn luyện để làm tốt công việc của mình. Nếu chỉ cần một lần dịch kém thì lần sau sẽ không có ai dùng mình nữa. Do đó, áp lực công việc rất lớn và bạn phải tự bản thân minh nâng cao trình độ chuyên môn để tồn tại trong lĩnh vực dịch vụ phiên dịch lâu dài nhất.

Một số hình thức phiên dịch mà bạn nên biết – P2

II. DỊCH ĐUỔI (CONSECUTIVE INTERPRETING)

Dịch đuổi tức là người dịch sẽ phải dịch ngay sau khi người nói kết thúc hành động nói của mình. Trong quá trình phiên dịch, người dịch có thể bàn bạc, thống nhất với người nói để có thể tạm dừng người nói hoặc yêu cầu học lặp lại, làm rõ nghĩa hoặc giải nghĩa để đảm độ chính xác.

1. Dịch hội nghị, hội thảo qua mạng, qua điện thoại.

Đây là hình thức phiên dịch online qua mạng, điện thoại liên quan đến ít nhất 3 người nói chuyện với nhau.

2. Dịch hộ tống (đồng hành)

Khi mà nền kinh tế đang ngày càng phát triển, đặc biệt là kinh doanh và du lịch phát triển. Dịch vụ phiên dịch cũng phát triển mạnh mẽ với hình thức phiên dịch hộ tống, nghĩa là phiên dịch sẽ đi cùng với một khách hàng trong một ngày hoặc dài ngày hơn để hỗ trợ khách hàng phiên dịch trong những môi trường và bối cảnh khác nhau.

3. Dịch tại phiên tòa

Tại phiên tòa, phiên dịch viên sẽ dịch cho khách hàng, người khách đó không biết ngôn ngữ đang được sử dụng ở phiên tòa đó. Phiên dịch viên có thể được yêu cầu dịch: dịch đuổi hoặc dịch song song và chỉ có thể thực hiện một trong 2 hình thức dịch này. Nếu dịch song song, người dịch sẽ dịch thầm vào tai của khách hàng để họ nắm bắt được toàn bộ nội dung.

4. Dịch thầm (whispering Interpretation)

Nhiều lúc vì vấn đế xã giao, bí mật hay tác chiến nào đó trong giao tiếp, bạn phải sử dụng hình thức dịch thâm và dù là dịch song song hay dịch đuổi, hình thức phiên dịch này yêu cầu phải tập trung cao độ.

Phiên dịch viên phải nghe một cách cẩn thận và dịch bằng cách thì thầm vào tai của người nói. Quá trình phiên dịch này hay gặp khó khăn ở chỗ là có nhiều người cùng thực hiện công việc phiên dịch ở cùng một thời điểm với nhiều loại ngôn ngữ khác nhau.

Một số hình thức phiên dịch mà bạn nên biết - P1

Dịch vụ phiên dịch đóng một vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, chính trị hội nhập thế giới và toàn cầu hiện nay. Trong các hội nghị, hội thảo, đàm phán kinh doanh,… phiên dịch viên là người không thể thiếu và đóng một vai trò rất cần thiết. Trong phiên dịch có một số hình thức phiên dịch mà chúng ta cần phải biết và tìm hiểu kỹ về chúng.

I. DỊCH SONG SONG (SIMULTANEOUS INTERPRETING)

Quá trình phiên dịch sẽ diễn ra song song cùng một lúc, nghĩa là người dịch sẽ dịch cùng lúc với người nói.

1. Dịch hội nghị, hội thảo qua mạng, qua điện thoại

Trong các hội nghị, hội thảo. Các đại biểu thường sử dụng một bộ tai nghe và các thiết bị hỗ trợ khác. Phiên dịch viên sẽ không tiếp cận với các bên liên quan. Họ sẽ nghe thông qua tai nghe và phiên dịch lại cùng lúc khi nghe bằng cách sử dụng micro trong cabin được thiết kế để tránh tiếng ồn xung quanh. Hình thức dịch này sẽ đòi hỏi trình độ của người dịch phải cao, có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực mà mình phiên dịch để có thể truyền đạt đầy đủ nội dung phát biểu.

2. Dịch Cabin

Sau khi người nói nói xong chủ ngữ, người làm phiên dịch cabin phải dịch theo sau ngay lập tức. Phiên dịch cabin là một hình thức phiên dịch khó nhất trong số các loại hình phiên dịch.

Phiên dịch cabin là khả năng nghe một thông điệp bằng một ngôn ngữ trong khi giải thích những từ đó sang ngôn ngữ khác, tất cả phải được diễn ra cùng một lúc. Sở dĩ được gọi là phiên dịch cabin, vì người dịch phải đeo tai nghe, ngồi trong một cabin để nghe người nói đang thuyết trình và sử dụng micro để dịch nội dung mà mình đã nghe được cùng lúc với người nói. Hình thức dịch này đảm bảo tốc độ buổi làm việc, nghĩa là cuộc họp đó sẽ diễn ra với đúng với tốc độ đã đề ra. Và người dịch sẽ không có thời gian để suy nghĩa và phải làm việc liên tục.

Phiên dịch cabin là một loại hình phiên dịch căng thẳng, nó đòi hỏi người dịch phải nói cùng lúc với người nói, người ta nói đến đâu thì người dịch phải nói đến đó. Não phải luôn chia làm 2 phần, một phần tiếng Việt và phần còn lại là tiếng Anh.

Người dịch cabin luôn ở trong trạng thái căng thẳng cao độ, vì họ phải vừa nghe vừa nói lại nội dung chính xác bằng một thứ tiếng đã khó, họ lại phải vừa nghe vừa dịch lại bằng một ngôn ngữ khác thì lại càng khó hơn.

- Việc tìm hiểu về lĩnh vực mà mình phiên dịch rất quan trọng, nó gần như là một yêu cầu bắt buộc nếu bạn muốn trở thành một phiên dịch giỏi. Còn đối với phiên dịch cabin, nó gần như phải cho ra sản phẩm ngay lập tức, người dịch sẽ không có thời gian nghỉ ngơi nên sẽ rất căng thẳng.

- Mục tiêu của phiên dịch đấy chính là truyền đạt thông tin một cách chính xác và đạt hiệu quả. 

Tổng quan về nghề phiên dịch

Phiên dịch hiểu một cách đơn giản là việc chuyển một chữ, một câu, một văn bản (nói hoặc viết) từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà không làm thay đổi nghĩa của chúng. Phiên dịch viên là người chuyên làm công việc chuyển các văn bản (nói hoặc viết) từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác một cách chính xác, giúp những người không cùng sử dụng một ngôn ngữ có thể hiểu nhau.

Công việc chính của phiên dịch viên

Dựa vào hai loại hình giao tiếp cơ bản của con người (nói và viết), có thể chia công việc của người phiên dịch thành hai dạng: phiên dịch nói và phiên dịch viết.

+ Phiên dịch nói: là việc chuyển đổi văn bản nói từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch sẽ phải chịu sức ép khá lớn về thời gian, họ phải có phản ứng rất nhanh và hầu như không có thời gian để suy nghĩ.

Hình thức dịch đồng thời thường được sử dụng trong các hội nghị, hội thảo mang tầm vóc quốc tế. Khi dịch, các phiên dịch viên phải ngồi ở một phòng kín cách âm, dịch qua micro, nghe qua tai nghe và dịch đồng thời với người nói.

Phiên dịch đuổi là hình thức mà người dịch sẽ dịch ngay sau khi người nói kết thúc một câu hoặc một đoạn văn ngắn.

+ Phiên dịch viết: là công việc chuyển từ một văn bản viết từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch sẽ không phải chịu sức ép thời gian căng thẳng hay yêu cầu phải phản ứng tức thì như ở hình thức phiên dịch nói. Tuy nhiên, ở hình thức dịch này sẽ đòi hỏi độ chính xác cao và khả năng của người dịch phải trôi chảy hơn.

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Những người làm công việc phiên dịch sẽ được đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người, được tham gia vào các hoạt động chính trị mang tầm cỡ quốc tế, có nhiều cơ hội để phát triển nghề nghiệp. Nếu phiên dịch viên là một người tinh thông ngoại ngữ, sử dụng nhuần nhuyễn tiếng Việt thì sẽ có rất nhiều cơ quan, tổ chức, các công ty phiên dịch sẵn sàng bỏ ra một khoản chi phí lớn để có thể mời bạn về làm việc. Nhưng mặt trái của công việc phiên dịch, đó là người dịch sẽ thường xuyên phải đối mặt với nhiều áp lực nặng nề.

Trong bối cảnh hội nhập với thế giới, nghề phiên dịch lại cần thiết hơn bao giờ hết. Bạn có thể làm việc ở: các công ty phiên dịch, làm phiên dịch tự dó, làm việc tại các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, các bộ ban ngành sử dụng hệ thống các biên – phiên dịch viên, đặc biệt Bộ Ngoại giao là cơ quan tập trung nhiều các phiên dịch viên có chuyên môn giỏi nhất trên toàn quốc,….

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

Để có thể hoạt động tốt trong nghề phiên dịch, người dịch phải thường xuyên trau dồi và rèn luyện mọi kỹ năng cần thiết.

+ Năng khiếu về ngoại ngữ

+ Giỏi tiếng mẹ đẻ, sử dụng nhuần nhuyễn tiếng Việt

+ Có trí nhớ tốt, khả năng diễn đạt lưu loát và chặt chẽ

+ Kiên trì, chăm chỉ và ham học hỏi

+ Biết tổ chức công việc một cách khoa học

+ Nhanh nhẹn, nhạy cảm và luôn tự tin với công việc