Bí quyết giúp bạn viết đúng ngữ pháp tiếng Anh

Trong quá trình học tiếng Anh thì ngữ pháp được coi là phần khó học nhất, bởi nó quá khô khan và hơn nữa còn mang tính chất rập khuôn, đơn điệu. Để viết đúng và chính xác ngữ pháp của tiếng Anh, đây là điều hoàn toàn không dễ dàng chút nào. Và việc duy nhất mà bạn có thể làm tốt phần này, đấy chính là luyện tập thật nhiều và có một phương pháp học tập khoa học.

Quá trình học ngữ pháp gồm 4 giai đoạn như sau:

1. Giai đoạn sao chép

Cần sao chép đúng, chính xác, rõ ràng. Đồng thời phải nhận diện và viết chữ lại được dễ dàng. Trong quá trình chép, bạn nên tập trung tư tưởng, không lơ đãng và nên lập lại trong đầu những gì đang chép, nhằm để trí óc của bạn khắc sâu và nhớ kỹ mẫu câu cũng như các cấu trúc ngữ pháp.

2. Giai đoạn viết lại

Cố gắng viết lại những gì đã học trong sách giáo khoa, bằng cách hãy nhìn vào một đoạn văn bằng tiếng Việt, sau đó tự viết lại bằng tiếng Anh.

3. Giai đoạn viết lại có thay đổi

Trong tiếng Anh, nhiều lúc bạn sẽ gặp phải những từ ngữ rất phức tạp. Vì vậy không những bạn phải nắm vững cấu trúc ngữ pháp mà còn phải biết linh động thay thế cụm từ, biến đổi câu. Hoặc rút ngắn câu, bạn có thể sử dụng đại từ thay cho danh từ.

4. Viết tự do

Tập diễn tả ngôn ngữ qua chữ viết về một hiện tượng hay một sự kiện nào đó mà chỉ sử dụng những từ ngữ thông thường hoặc những câu đơn giản.

Ví dụ bạn muốn kể về công việc của bạn mỗi tuần: bạn có thể viết một đoạn văn ngắn bằng Anh ngữ như sau:

- Every week, I go to the supermarket

- I buy a lot of things

- I always buy a tin of milk, a dozen eggs and a lot of fish or meats. I put them in the fridge.

Bạn có thể dịch:

- Mỗi tuần, tôi đều đi siêu thị

- Tôi mua nhiều thứ lắm.

Tôi luôn luôn mua một hộp sữa, một tá trứng và thật nhiều cá hoặc thịt. Tôi bỏ tất cả vào tủ lạnh.

Để kỹ năng viết ngày càng tiến bộ và có hiệu quả, bạn có thể viết nhật ký hàng ngày bằng tiếng Anh. Ban đầu chỉ là những câu đơn giản, sau dần bạn hãy nâng độ khó của chúng lên. Ngoài ra, bạn có thể viết thư cho bạn bè bằng tiếng Anh.

Dịch thuật: đôi điều cần đào sâu (Phần 2)

Quay lại với hiện trạng của ngành dịch thuật tại Việt Nam, có lẽ không cần chứng minh ta cũng thấy rằng, ngành dịch thuật ở Việt Nam chưa thực sự mạnh mẽ. 

Điều này bắt đầu từ vấn đề con người, mà trước hết là chính từ nền giáo dục và đào tạo. Việc đào tạo ngoại ngữ ở nước ta từ trước đến giờ vẫn không có gì gọi là nổi bật. Học sinh, sinh viên Việt Nam không học giỏi ngoại ngữ. Bởi họ ít có dịp được thực hành tiếng với người bản địa, ít được tiếp xúc với báo đài của người nước ngoài, ít đi du lịch và lười đọc sách báo của người nước ngoài. Và không giỏi ngoại ngữ là điều đương nhiên.

Chất lượng đào tạo dịch thuật viên chuyên nghiệp còn thấp

Ở các trường đào tạo ngoại ngữ, nơi đào tạo các biên - phiên dịch viên cũng không khá hơn là bao. Trước hết, phần lớn các sinh viên giỏi ở các trường chuyên, lớp chọn đều đã đi du học hoặc thi vào các trường lớn, số còn lại vào học ở các trường ngoại ngữ. Sự chênh lệch trình độ trong lớp và sự thiếu thốn về cơ sở vật chất, thiếu giáo viên nước ngoài, ý thức của người học còn quá thấp,.... như vậy thì làm sao đào tạo được những người làm phiên dịch có tài năng? 

Riêng trong ngành dịch thuật văn học lại càng khó hơn, bởi ngoài kiến thức về ngôn ngữ, người dịch cần phải có đam mê và năng khiếu văn học. Hai yếu tố này thì không có trường nào đào tạo được. Người dịch có hay không có 2 yếu tố này đều là do tự nhiên chứ không do nhà trường đào tạo nên. Đó là chưa kể đến việc hoàn nguyên được văn phong của tác giả là một công việc rất khó, nó hoàn toàn phụ thuộc vào cá nhân và sự lựa chọn của người dịch. Đây là một yếu tố chủ quan nên mỗi người dịch sẽ chọn ra một bản dịch riêng cho mình, khác với bản dịch văn bản khoa học. Và còn chưa kể đến những yếu tố bắt buộc phải giải thích hoặc không thể giải thích. Ngoài ra, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới, công việc dịch thuật các cuốn sách luôn có những yêu cầu cao và  chỉ dành cho một số ít người.

Những khó khăn ấy ngày càng trở nên trầm trọng hơn bởi những vấn đề mang tính xã hội. Rõ ràng, ở Việt Nam văn hóa đọc là còn kém phát triển, phần lớn mọi người mua những tác phẩm dễ đọc, các nhà sản xuất tìm các loại sách dễ bán và họ không chịu bỏ ra một khoản phí lớn để tìm kiếm những dịch giả tốt. Rõ ràng là nhiều người tìm đọc Sidney Sheldon hơn là Jean Paul Sartre, Nhật kí Ðặng Thùy Trâm hơn là Thoạt kì thủy,…  Bản quyền bị vi phạm nghiêm trọng làm nản lòng người sáng tác, người dịch. Các tác giả lớn còn bị in sách lậu mà không được hỏi trước ý kiến, không được nhận thù lao thì huống hồ gì nói đến người dịch. Vả lại, chính người dịch có khi cũng không hề tôn trọng tên tuổi của chính mình. Đã có không ít trường hợp, một dịch giả có tiếng nhận được nhiều tác phẩm dịch, sau đó họ lại giao cho sinh viên hoặc những người thiếu kinh nghiệm dịch, và kết quả là những ấn phẩm sau này có chất lượng rất kém và ảnh hưởng đến tên tuổi. 

Dịch thuật văn học ở Việt Nam còn nhiều vấn đề bất cập

Trong các văn bản dịch chăng đầy những cạm bẫy của “giao thoa văn hóa’’ đòi hỏi phải có những hiểu biết về những hiện tượng, khái niệm “tham chiếu văn hóa” mà nếu không sống ở nước ngoài hoặc hỏi người bản địa thì không thể hình dung ra nổi (đa số các trường đào tạo dịch đều tuyển những sinh viên nói ít nhất 2 ngoại ngữ và đã sống liên tục ở nước mà mình muốn học tiếng trong khoảng thời gian 1 năm). Đã không hiểu thì không thể dịch được, chính điều này đã làm ảnh hưởng ít nhiều đến chất lượng của bản dịch, thậm chí là giết chết tác phẩm gốc. Không phải ngẫu nhiên mà bài học đầu tiên của người học dịch là câu cảnh báo “traduire, c’est trahir” (traduttore, traditore), dịch là phản.

Có ý kiến cho rằng: sao không thử tìm biên dịch là người Việt kiều? Bởi đa số họ đều là những người giỏi ngoại ngữ, học vấn cao, quan tâm đến văn học lại không dịch? 


Bởi như ta đã biết, không phải cứ hễ giỏi ngoại ngữ là có thể làm công việc dịch thuật tốt, mà quan trọng hơn đây là dịch thuật văn học. Dịch thuật là một nghề, mà nghề thì ắt phải có được đào tạo, có người có thiên bẩm tốt, không cần đào tạo cũng làm nghề được. Hơn nữa, người Việt ở nước ngoài họ cũng đều bận công việc, ít người lựa chọn theo nghiệp văn chương, và càng không có nhiều người bỏ ra hàng năm trời chỉ để dịch một cuốn sách. Nếu muốn dịch một tác phẩm từ tiếng nước ngoài sang tiếng tiếng, trước hết phải đi xin phép nhà xuất bản và tác giả ấy, sau đó liên hệ với NXB ở Việt Nam, phải chắc chắn một điều rằng cuốn sách đấy được phép xuất bản ở Việt Nam và bán chạy. 


Trong chiều ngược lại, họ phải tìm tác phẩm của Việt Nam hay ở đâu? Hay đợi tác giả trong nước gửi sang? Có bao nhiêu NXB nước ngoài đồng ý in tác phẩm của tác giả đến từ nước thứ 3? Ở Việt Nam, dịch giả của một số tác giả nổi tiếng tiền lương còn cao gấp nhiều lần so với tác giả, số tiền này là nhờ vào trợ cấp của chính phủ nước sở tại, vậy mấy năm lại có một số trợ cấp như vậy?

Ngôn ngữ ngày càng phát triển không ngừng, việc viết làm sao để hợp với văn phong và từ ngữ của người Việt lại là điều không hề dễ dàng. Không phải ngẫu nhiên mà Shakespeare được dịch đến lần thứ tư sang tiếng Pháp và vẫn tiếp tục được dịch. Vấn đề được dịch hay không được dịch không nằm ở chỗ thành thạo ngoại ngữ ít hay nhiều mà nó phần lớn còn tùy thuộc vào khả năng thiên bẩm và kỹ năng dịch thuật của chính dịch giả. Dịch thuật văn học không phải là trò chơi hay chỉ là nổi hứng nhất thời, nó thực sự rất nghiêm túc và chín chắn, bởi nó liên quan đến cả một nền văn hóa của cả một quốc gia.

Dịch thuật: đôi điều cần đào sâu (Phần 1)

Trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, có lẽ chưa bao giờ lịch sử nhân loại lại có nhu cầu giao tiếp và tìm hiểu thông tin lớn như hiện nay. Song song với với mối đe dọa đồng nhất hóa đến từ các nền văn hóa lớn mạnh là nhu cầu khẳng định bản sắc văn hóa của mình và cùng tìm hiểu về văn hóa của người khác, trong bối cảnh như vậy thì dịch vụ dịch thuật sẽ đóng một vai trò khá quan trọng.

Không phải ai cũng đều làm được công việc dịch thuật

Không phải ngẫu nhiên mà chi phí dành cho việc trao đổi, giao tiếp trong EU với 20 ngôn ngữ khác nhau đã ngốn tới 1 tỷ euro trong năm vừa qua. Vậy số tiền đó đã chi vào đâu? Câu trả lời đấy chính là cho đội ngũ phiên dịch. 

Lĩnh vực dịch thuật bao cả phiên dịch (dịch nói) và biên dịch (dịch viết).

Nhiều người cho rằng, bạn thành thạo 2 thứ tiếng là bạn có thể làm công việc dịch thuật. Điều này hoàn toàn hết sức sai lầm. Bởi trên thế giới có hơn 6 tỷ người, và trong đó không phải ai cũng biết đá bóng, không đến 1/3 trong số đó biết chơi bóng đá. Trong khi đó, giải vô địch thế giới chỉ dành cho vài trăm cầu thủ và chỉ số ít trong số đó mới chỉ có thể tỏa sáng trên sân cỏ.

Cách so sánh như vậy cho ta thấy rằng giữa cái ta có thể làm và cái ta làm là khác xa nhau. Không phải cứ thành thạo tiếng nước ngoài và tiếng mẹ đẻ là bạn có thể làm việc trong ngành dịch thuật. Không phải cứ viết giỏi, văn hay là trở thành nhà văn, nhà thơ được.

Quay trở lại với định nghĩa dịch thuật gồm phiên dịch và biên dịch. Trong phiên dịch lại chia thành phiên dịch đuổi, phiên dịch cabin. Dịch tiếp xúc có thể được chia thành giao tiếp thông thường và giao tiếp ngoại giao hoặc đàm phán kinh tế… Biên dịch có thể được tạm chia thành dịch văn bản khoa học, báo chí, diễn văn, văn học nghệ thuật. Nói vậy để thấy từ dịch thuật bao gồm những nhánh nhỏ rất khác nhau.
  
Mỗi công việc sẽ có những kỹ năng riêng mà không phải bạn làm tốt công việc này thì cũng có thể làm tốt công việc khác. Có nhiều người cho rằng, làm tốt công việc phiên dịch thì có thể làm được biên dịch và ngược lại. Điều này có thể đúng với những cấp độ đơn giản, nhưng ở dịch thuật đỉnh cao thì nó hoàn toàn không dễ dàng như vậy. Cũng giống như không huấn luyện viên nào lại đi xếp Ronaldinho vào vị trí hậu vệ và Maldini vào vị trí tiền đạo. 

Người dịch chỉ là người "vô hình"

Dịch thuật là việc chuyển văn bản hay diễn ngôn từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ đích mà không làm thay đổi ý nghĩa và nội dung của văn bản hay diễn ngôn đó. Để làm tốt được điều này, người dịch phải hiểu được sắc thái, nội dung của văn bản hay diễn ngôn gốc và tìm được cái tương đương trong ngôn ngữ đích. 

Khi đọc bản dịch, người đọc không hề thấy được sự hiện diện của người dịch, mà chỉ nghe nói đến tên tuổi của tác giả hoặc diễn giả mà thôi. Trong khi đó, mỗi con người là độc nhất, không có ai viết và nói giống nhau cả. Và ở đây, người dịch bắt buộc phải nhập mình vào tác giả để nói và viết giống như họ nghĩ. Điều này cho thấy, người dịch phải có những kỹ năng nhất định và những hiểu biết cơ bản trong lĩnh vực mà mình nhận dịch thuật. Nhưng dù sao thông điệp sau khi đi qua màng lọc là người dịch cũng vẫn ít nhiều khác với bản gốc. Chưa kể đến năng lực tiếp nhận và xử lý thông tin của người đọc, người nghe. Không phải ngẫu nhiên mà người ta nói một bản dịch dù hay đến mấy vẫn là mặt sau của tấm thảm dệt mà thôi.

(Còn tiếp)

Lí giải vì sao người Việt khó học tiếng Anh?

Jesse Peterson là một người từng dạy tiếng Anh ở Việt Nam đã chia sẻ lý do vì sao người Việt học tiếng Anh một cách khó khăn, và hiệu quả không cao.

Khi học ở Canada, Jesse từng làm việc tại một nhà hàng. Người Việt mà lần đầu tiên tôi gặp là một đầu bếp, cô ấy rất đáng yêu, hài hước và luôn mỉm cười nói chuyện tiếng Anh với tôi. Nhưng do phát âm không chuẩn nên tôi không hiểu cô ấy đang nói gì cả, dù chỉ là một từ.

Phát âm chính xác là một yếu tố rất quan trọng

Cách đây vài năm, khi Mẹ tôi đến Việt Nam thăm tôi.  Những người hàng xóm thân thiện mà tôi nghĩ họ có thể nói tiếng Anh khá tốt đã hỏi thăm mẹ tôi bằng những câu hỏi tiếng Anh đơn giản như: "How are you? (Bạn khỏe không?)". Khi đó, mẹ tôi cũng thực sự bối rối vì không hiểu họ đang nói gì. Từ đó tôi nhận ra rằng, sau một thời gian sống, học tập và làm việc tại Việt Nam, tôi đã quen với "cách người Việt nói tiếng Anh".

Jesse rất thích tiếng Việt, vì đây là một ngôn ngữ rất độc đáo, nó có âm điệu và có dấu. Hai yếu tố này đã làm nổi bật ngôn ngữ tiếng Việt so với 6500 ngôn ngữ trên thế giới. Thế nhưng, chính bởi điều này đã làm cho tiếng Việt trở thành một ngôn ngữ khó học nhất đối với những người nói tiếng Anh bản địa, đồng thời nó cũng gây khó khăn cho người Việt khi học tiếng Anh.

Là một người biết tiếng Việt, tôi nhận ra rằng, người Việt Nam gặp nhiều khó khăn khi học tiếng Anh so với người ở nước khác. Đơn giản là vì người Việt phải sử dụng cơ miệng hoàn toàn khác để nói được tiếng Anh.

Ngoài ra, đa số các cuốn sách dạy tiếng Anh ở Việt Nam đều được dịch từ tiếng nước ngoài ra. Theo giáo trình phổ biến cho những các học viên ở các nước không sử dụng ngôn ngữ ngữ có dấu như tiếng Việt.

Còn phương pháp dạy tiếng Anh của người Việt thì lại lấy ngữ pháp và từ vựng làm gốc, trong khi nền tảng để học tốt tiếng Anh đó chính là phát âm.

Tất nhiên, tôi không hề phủ nhận tầm quan trọng của việc học ngữ pháp. Thế nhưng, trong quá trình học tiếng Anh, bạn không nên quá chú trọng đến ngữ pháp, từ vựng, trừ khi bạn muốn trở thành một nhà văn chuyên viết bằng tiếng Anh.

Khi còn là một giáo viên dạy tiếng Anh cho người Việt, tôi luôn muốn tìm ra phương pháp hiệu quả nhất và đã nảy ra ý tưởng học và nghiên cứu tiếng Việt. Và tôi đã may mắn khi có một giáo viên tốt và cô ấy nói rằng, nếu muốn học tốt tiếng Việt thì việc đầu tiên là phải phát âm chuẩn, rõ ràng, sau đó mới học từ vựng và có thể nói chuyện được.

Nếu bạn học từ vựng trước khi biết phát âm thì khi nói chuyện sẽ liên tục mắc lỗi và tạo thành một thói quen khó sửa được. Và với cách học này đã giúp tôi hiểu được tiếng Việt nhanh hơn và trở nên tự tin hơn khi nói chuyện.

Tôi chắc chắn rằng phương pháp học này cũng sẽ rất có ích cho người Việt khi học tiếng Anh. Khi chuyển sang làm quản lý bán hàng cho một công ty tại Việt Nam, tôi đã nhận dạy tiếng Anh cho các bạn nhân viên vào buổi tối.

Nguyên nhân vì sao người Việt khó học tiếng Anh?

Chương trình học bao gồm các tiết học cách phát âm đúng tất cả ngữ âm trong tiếng Anh và các bài kiểm tra. Các tiết học được khởi đầu rất tốt, học viên rất hăng hái, nhưng tôi đã gặp phải 3 vấn đề không lường trước được.

- Họ chưa bao giờ học tiếng Anh theo cách này và luôn suy nghĩ theo một lối mòn rằng, học càng nhiều ngữ pháp càng tốt.

- Các bài học về phát âm trở thành nỗi ám ảnh của họ, bởi phần lớn họ gặp khó khăn trong quá trình phải lặp đi lặp lại nhiều lần một âm bất kỳ trong 2 tháng với cường độ học 3 buổi/tuần. Dẫn đến gây nên sự chán nản và một số người đã quyết định bỏ học sau một vài tuần tham gia.

- Có một vài bạn biết tiếng Anh, nhưng họ lại mắc nhiều lỗi trong quá trình phát âm. Đặc biệt, họ không bao giờ sử dụng âm gió và quên cách phát âm đúng khi nói chuyện.

Bản thân tôi Jesse cũng đã vấp phải lỗi tương tự khi mới bắt đầu học tiếng Việt nên anh rất hiểu điều đó. Tôi có thể học phát âm chính xác, nhưng khi nói lại thì quên phát âm chính xác. Tôi chỉ thực sự khắc phục được lỗi này khi cô giáo dạy tiếng Việt dọa sẽ không bao giờ dạy nữa, nếu tôi lại tiếp tục tái phạm.

Kết quả là sau khi hoàn thành khóa học, lớp tiếng Anh của tôi có rất ít học viên. Tuy có hơi thất vọng, mặc dù đã đặt rất nhiều tâm ý và công sức vào việc phát triển một phương pháp để dạy tiếng Anh cho người Việt. Nhưng trong tiếng Anh, chúng tôi có câu: "Bạn có thể dẫn một con ngựa đến nguồn nước nhưng bạn không thể bắt nó uống". Tuy nhiên, tôi cũng đã rất hạnh phúc vì một số học viên nói rất tốt. Họ có thể đọc một cuốn sách tiếng Anh với cách phát âm rõ ràng, gần như ngang bằng với tôi.

Phương pháp nghiên cứu về phát âm hoàn toàn có thể áp dụng đối với bất cứ đối tượng nào. Như bạn biết đấy, chỉ cần phát âm rõ ràng và chuẩn xác, bạn sẽ tự động hệ thống được những gì mà mình đã được học. Tôi biết sẽ là rất khó khăn, nhưng chính đó sẽ là một động lực lớn lao để giúp bạn học tiếng Anh hiệu quả hơn.

Mẹo hay để học ngoại ngữ tiết kiệm thời gian nhất (Phần cuối)

Học ngoại ngữ là cả một quá trình lâu dài và nó đòi hỏi sự bền bỉ của chính người học. Nếu bạn không có lòng kiên trì, không có sự chăm chỉ thì kết quả mà bạn nhận lại sẽ không được là bao. Vì vậy, để tiết kiệm thời gian học ngoại ngữ, bạn cần có phương pháp học sao cho phù hợp và hiệu quả.

Ý thức được khả năng, thế mạnh của mình

Trước khi bắt đầu học một ngoại ngữ nào đó, người học phải ý thức được thế mạnh, khả năng và tính khí của mình. Bởi vì, nếu bạn không tập trung và dành thời gian cho nó thì bạn sẽ không chinh phục được nó. Những người yêu thích máy vi tính muốn ứng dụng các phương pháp khoa học vào mối quan tâm của mình, nhưng cũng có những người không thích máy tính, vì chúng hạn chế quỹ thời gian của họ. Những người bận bịu suốt ngày sẽ tìm đến những khóa học, chủ yếu là học nghe.

Có nhiều người cho rằng, trong các kỹ năng ngoại ngữ, không có kỹ năng nào có thể đạt được mà không cần cố gắng. Tất cả mọi cái có được đều là kết quả của sự đổ mồ hôi, sôi nước mắt. Nhưng hiện nay đã có rất nhiều phương pháp học ngoại ngữ một cách nhẹ nhàng, không phải tốn nhiều công sức, nhưng với điều kiện là bạn phải có tính kiên trì, học liên tục và học có phương pháp, và điều quan trọng nhất là làm sao bạn tìm ra được phương pháp phù hợp nhất.

Trên thực tế, có nhiều người có thể nói được nhiều ngôn ngữ một lúc, nhìn chúng số người có khả năng học ngoại ngữ chiếm phần lớn, chỉ có một tỷ lệ nhỏ hoàn toàn là không có năng khiếu học ngoại ngữ. Nghĩa là để học ngoại ngữ, chỉ cần có một động cơ đúng và đảm bảo tính thường xuyên và liên tục.

Đảm bảo tính thường xuyên, liên tục

Nếu mục tiêu của bạn là nhanh chóng đạt đến trình độ giao tiếp thì tính thường xuyên, liên tục không chỉ dừng lại ở sự tiếp xúc hàng ngày với ngoại ngữ đang học, hay hàng ngày bạn nhồi vào đầu một lượng lớn từ vựng, mà chỉ cần 30 phút hoặc 1 giờ bạn tiếp xúc với ngoại ngữ để có hiệu quả rõ rệt. Tất nhiên là với điều kiện bạn học phải thực sự tập trung và có hiệu quả thiết thực.

Khi học ngoại ngữ, bạn không cần nhất thiết phải ôm lấy quyển sách giáo khoa, bạn có thể đọc báo, xem phim, nghe nhạc,…. Tất cả chúng đều có thể mang bạn đến với ngoại ngữ, sẽ không gây nhàm chán khi học.

Cho nên điều quan trọng nhất là bạn phải duy trì động cơ học ngoại ngữ của mình. Đây là một công việc không hề đơn giản, song không có nghĩa là không thực hiện được. Trước tiên, bạn cần chọn phương pháp học sao cho phù hợp với mình nhất, bởi nếu không phù hợp bạn rất dễ nản lòng. Do đó, trách nhiệm của cơ sở đào tạo ngoại ngữ hiện đại ngày nay chỉ có thể sử dụng hình thức đào tạo từ xa. Ngoài ra còn có phương pháp Audio đề xuất cho những người chỉ thích nghe và những người luôn bận bịu với công việc.

Để ngữ pháp không còn là cơn ác mộng

Trong quá trình học ngoại ngữ, ngữ pháp được coi là “cơn ác mộng” đối với nhiều người. Cơn ác mộng này đã gây nên tình trạng đối với nhiều người học và gây nên tình trạng đôi khi có một phần lỗi của tác giả sách giáo khoa khi họ giải thích các nguyên tắc, mẫu câu, công thức đào sâu suy nghĩ và phần lớn người học ngoại ngữ đều không thích học ngữ pháp.

Cách khắc phục tình trạng trên là nên hạn chế học ngữ pháp tối đã, còn các nguyên tắc thì dựa theo những ví dụ cụ thể. Bởi vì suy cho cùng thì học định nghĩa cũng chỉ phí thời gian, một khi điều cơ bản của việc học là đạt tới trình độ giao tiếp ngôn ngữ chứ không phải sử dụng những tên gọi phức tạp liên quan đến ngôn ngữ học.

Và tất nhiên sẽ có những điều ngoại lệ, những người khi học ngoại ngữ không đi sâu tìm hiểu các cấu trúc ngữ pháp, nhưng họ có thính giác ngôn ngữ tốt nên nhớ ngay những cấu trúc có sẵn. Nhưng thậm chí những người thuộc nhóm ngoại lệ này thông thường cũng vẫn bắt đầu bằng việc nhận biết một cách có ý thức những kiến thức cơ bản về ngữ pháp. Không có cách nào khác ngoài việc bắt buộc phải học nguyên tắc, cố gắng hiểu và làm các bài tập.

Mẹo hay để học ngoại ngữ tiết kiệm thời gian nhất (Phần 1)

Trong thời đại công nghệ số, hội nhập toàn cầu thì nếu không biết thêm một thứ tiếng nào ngoài ngôn ngữ mẹ đẻ thì đây quả là một thiếu sót lớn dành cho bạn. Các chương trình truyền hình nổi tiếng, tìm hiểu thế giới bên ngoài thông qua Internet như thế nào thì bạn sẽ cần đến ngoại ngữ, ít nhất là tiếng anh. Và thế là có nhiều người đã cắm cúi vào xem phim tiếng Anh không có phụ đề, đọc sách bằng tiếng Anh mà không cần sử dụng đến từ điển,… Và để bắt đầu học ngoại ngữ với phương pháp như vậy là hoàn toàn sai lầm, nó sẽ không giúp bạn tiến bộ lên được.

Nắm được vốn từ cần thiết

Để học ngoại ngữ có hiệu quả như mong muốn, bạn phải thật sự muốn học và đừng hy vọng vào chuyện tất cả các mục tiêu mà bạn đặt ra sẽ hoàn thành trong vòng 1 – 2 tháng. Bởi học ngoại ngữ là một quá trình, mà quá trình này người học phải làm cho nó trở nên hiệu quả nhất và điều chỉnh sao cho phù hợp với bản thân.

Các chuyên gia về khoa học ngoại ngữ đã thống nhất một nhận định rằng, điều quan trọng nhất khi học ngoại ngữ là nắm được một vốn từ vựng cần thiết, mà vốn từ được gọi là phù hợp nhất là số lượng từ phải đủ để người học có khả năng giao tiếp một cách thoải mái. Nhưng khi học ngoại ngữ, chúng ta cần phân chia nó ra làm 2 loại trình độ: trình độ giao tiếp thông thường và trình độ nói năng trôi chảy. Để giao tiếp thông thường bạn chỉ cần mất 6 – 1 năm, nhưng để nói năng trôi chảy như một người bản xứ, bạn thậm chí phải mất từ 10 – 15 năm.

Vậy tại sao lại có sự chênh lệch lớn như vậy? Chúng ta đều biết rằng, học ngoại ngữ là một quá trình lâu dài, giống như tiếng mẹ đẻ, chúng ta luôn phải học suốt đời. Vì vậy, trước khi lựa chọn học một ngôn ngữ nào đó, trước tiên bạn nên đặt ra mục tiêu cho mình. Bạn thực sự có muốn học ngôn ngữ đó hay không, muốn dành ra 15 năm để học một cách thành thạo hay không? Sẽ có người đặt câu hỏi rằng: làm thế nào để đạt được trình độ giao tiếp thông thường trong khoảng thời gian ngắn và không cần đến một sự cố gắng nào cả.

Trong thực tế, để học tốt ngoại ngữ, không có bất kỳ một phương pháp nào mang tính vạn năng, cũng không có phương pháp kỳ diệu nào. Học phương pháp nào phù hợp với bạn, bạn cảm thấy phù hợp với nó, cảm thấy hiệu quả thì bạn có thể theo đuổi nó đến cùng.

Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng, những gì thoải mái, những gì gắn bó với cảm xúc tích cực và chúng ta sẽ nhớ kỹ càng hơn. Do đó, khi học ngoại ngữ từ những tài liệu chứa các bài tập hay được đặt trong những tình huống gần gũi với cuộc sống của con người sẽ có hiệu quả tốt hơn rất nhiều.

Cuối cùng, mục tiêu mà mỗi học viên khi học ngoại ngữ sẽ đặt ra đó chính là thu được những kiến thức để phục vụ giao tiếp.

(Còn tiếp)

Nghề phiên dịch - Khả năng ngoại ngữ, vốn văn hóa đã đủ chưa?

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Việt Nam đang mở rộng mối quan hệ ngoại giao với tất cả các quốc gia trên thế giới. Vì vậy, nhu cầu sử dụng dịch vụ phiên dịch ngày càng tăng cao, đồng thời các công ty phiên dịch chuyên cung cấp đội ngũ nhân viên phiên dịch ra đời ngày càng đông.

Nghề phiên dịch là gì?

Phiên dịch là một hoạt động chuyển một câu, một chữ, một văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà không làm thay đổi ý nghĩa của chúng.

Phiên dịch viên là một người chuyên làm công việc chuyển ngữ từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác một cách chính xác, họ chính là cầu nối quan trọng về ngôn ngữ và văn hóa giữa các quốc gia.

Dựa vào 2 loại hình giao tiếp cơ bản (nói và viết) của con người, chúng ta có thể chia công việc phiên dịch thành 2 dạng: phiên dịch nói (thông dịch) và phiên dịch viết (biên dịch).

- Thông dịch: là việc chuyển đổi văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch sẽ phải chịu sức ép rất lớn về thời gian, phản ứng nhanh nhạy và gần như không có thời gian để cân nhắc về cách sử dụng từ ngữ. Hình thức dịch này thường xuất hiện trong các hội thảo, hội nghị quốc tế. Người dịch sẽ được ngồi trong các phòng kín, cách âm, dịch qua micro, nghe qua tai nghe và dịch đồng thời với người nói. 

- Biên dịch: là công việc chuyển từ một văn bản viết từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch sẽ không phải chịu sức ép về thời gian, sự căng thẳng hay yêu cầu phản ứng tức thì như phiên dịch. Tuy nhiên, hình thức biên dịch yêu cầu phải có độ chính xác cao về từ ngữ, ngữ pháp và trôi chảy hơn.

Nhưng dù dịch theo hình thức nào đi nữa, phiên dịch đều phải thực hiện quy trình cơ bản là hiểu ngôn ngữ nguồn => phân tích ngôn ngữ học và văn hóa => diễn đạt bằng ngôn ngữ đích. Ở trong cả 2 loại hình phiên dịch, người dịch phải có khả năng phản xạ nhanh, và khó khăn nhất là phải làm việc dưới một áp lực lớn. Khả năng nắm bắt nhanh, học và hiểu nhanh những kiến thức mới, đặc biệt là khả năng diễn đạt ý của người khác một cách ngắn gọn, dễ hiểu. Ngoài ra, phiên dịch viên thường xuyên phải tự mình trau dồi phẩm chất cá nhân để có thể giữ được uy tín để có thể thực hiện công việc một cách chuyên nghiệp nhất.

Người làm nghề phiên dịch là những người sẽ truyền đạt thông tin cho người khác nghe. Công việc phiên dịch không hề đơn giản, bởi nếu chỉ dịch sai lệch thông tin, nội dung truyền đạt sẽ mang một ý nghĩa hoàn toàn khác. Và hậu quả như thế nào thì bạn biết rồi đấy.

Ngoài ra, người dịch phải am hiểu về phong tục tập quán để có thể hiểu được văn phong của ngôn ngữ mà bạn sẽ phiên dịch. Trước khi quá trình phiên dịch diễn ra, nếu bạn có sự kết hợp với người nói thì hiệu quả thông tin đạt 90%, còn nếu phiên dịch cabin thì hiệu quả chỉ đạt 50%.

Thông thường, phiên dịch viên khi dịch ở các hội thảo hay hội nghị, họ sẽ được trả từ 200 – 400 USD/ngày, tùy thuộc và khả năng của họ. Tuy nhiên, để nhận được mức thù lao cao như vậy, họ sẽ phải làm việc hết công suất và tinh thần khi nào cũng phải tỉnh táo. Trước khi chương trình diễn ra, người dịch phải bỏ ra một khoảng thời gian từ 1 – 2 tuần để chuẩn bị tài liệu tham khảo, nhất là đối với những chuyên ngành khó, thời gian để tìm hiểu có thể nhiều hơn nữa.

Dẫu vậy, nhìn chung thì công tác dịch thuật ở nước ta cho đến tận ngày nay vẫn chưa trở thành một nghề mang tính chuyên nghiệp. Việc thiếu chuyên nghiệp đã dẫn tới nhiều hậu quả và thậm chí là nghiêm trọng.

Báo chí đã từng đăng rất nhiều những sai lầm chết người như vậy như một thông dịch viên đã dịch đoạn nói về công ti Proctor and Gambles là “chúng tôi kinh doanh ở đây như đánh bạc”, mặc dù chữ “Gambles” ở đây đơn giản chỉ là tên công ty chẳng liên quan gì tới cờ bạc cả. Lần khác, trong khi cố gắng thể hiện sự tức giận của diễn giả đối với một hiện tượng bức xúc, thông dịch viên đã thêm cả từ “bloody” vào lời dịch, một từ cực kì bất lịch sự trong một khung cảnh trang trọng. Điều đó khiến tất cả cử toạ nước ngoài ồ lên và diễn giả lúc đó chẳng hiểu mình nói gì mà họ lại có phản ứng khác hẳn với các đại biểu Việt Nam như vậy.

 Trong biên dịch, những sai sót cũng không phải là hiếm. Không ít những lời thoại trong nhiều bộ phim đã được người biên dịch “bóp méo” đến 180 độ. Chẳng hạn, “we can’t get through” (trong tình huống đó phải hiểu là “Không xong rồi”) được chuyển thành “Chúng ta không thể xuyên qua”; “we can’t come to terms” (Không thể thống nhất) được chuyển thành “Chúng ta không thể đến kì học được”. Những sai sót này để lại những hậu quả rất lớn, nhất là đối với phương tiện thông tin đại chúng. Do vậy, việc sử dụng ngôn từ trên các phương tiện truyền thông cần phải cực kì cẩn trọng, đòi hỏi chất lượng và tính chuyên nghiệp cao.

Nghề phiên dịch đòi hỏi chúng ta không chỉ phải giỏi ngoại ngữ mà còn phải nghiên cứu, nắm vững các thuật ngữ cần thiết liên quan đến hội thảo, hội nghị đó. Việc bạn thường xuyên rèn luyện, học tập như vậy sẽ mang đến hiệu quả công việc cao và được khách hàng tín nhiệm.

Những yêu cầu bắt buột của người làm phiên dịch viên

Phần lớn mọi người vẫn cho rằng bất kỳ ai thông thạo ngoại ngữ là có thể làm được phiên dịch. Nhưng vấn đề không phải là như vậy, trước khi vào nghề, phiên dịch viên phải trải qua các khóa đào tạo và được trang bị một cách đầy đủ về ngôn ngữ học, kiến thức chung, văn hóa, kỹ thuật dịch, sức khỏe và đạo đức nghề nghiệp.

- Để làm  việc trong ngành dịch vụ phiên dịch, bạn phải thông thạo ít nhất 2 ngoại ngữ. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người dịch cũng phải thể hiện câu cú rõ ràng, mạch lạc. Do đó, trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, phiên dịch viên phải tự có ý thức sử dụng ngôn từ một cách nghiêm chỉnh và mạch lạc.

- Người làm công việc phiên dịch ngoài vốn từ vựng phong phú ra, bạn cần phải có sự hiểu biết một cách thấu đáo về những vấn đề ngôn ngữ học của cả 2 ngôn ngữ, sự tương đồng và khác biệt giữa 2 ngôn ngữ không những về ngữ pháp mà còn về ngữ nghĩa và ngữ dụng. Những hiểu biết đó gắn bó chặt chẽ với tri thức, văn hóa, con người, lối sống và phong tục tập quán của 2 cộng đồng.

- Một yêu cầu nữa là người phiên dịch phải có sự am hiểu về nền văn hóa của các quốc gia. Khi giao tiếp với nhau, các bên không những khác nhau về ngôn ngữ mà còn có sự khác biệt về trình độ học vấn, môi trường sống, lối tư duy và đặc biệt là văn hóa. Nghề phiên không chỉ đơn thuần là quá trình chuyển nghĩa mà còn là một sự kiện giao lưu văn hóa.

- Một nguyên tắc khi làm phiên dịch viên, đó là bạn không được nóng nảy, không được bộc phát tình cảm cá nhân. Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, nếu người nói nóng tính phát ngôn nhiều câu khá nặng nề, bạn phải lựa lời dịch ra sao cho rõ ý là họ đang thật sự rất tức giận, nhưng nói làm sao cho người nghe cảm thấy sự tức giận đó nhưng không thể phản ứng được.

- Đạo đức nghề nghiệp là một yếu tố cực kỳ quan trọng. Không chỉ riêng trong ngành dịch vụ phiên dịch, nghề nào cũng phải cần có những chuẩn đạo đức hay quy tắc ứng xử riêng. Chuẩn đạo đức này thể hiện sự trung thành của người dịch đối với ngôn bản và ý tưởng, thái độ của người dịch không thiện đối với các bên đang đối thoại, không được thêm thắt, bình luận, nhận xét hay thể hiện thái độ cá nhân vào lời dịch. Tránh trường hợp người dịch quên mất vai trò của mình và đứng ra tranh luận như một đại biểu trong một cuộc họp. 

- Trí nhớ tốt

- Sức khỏe tốt

- Kiên trì và chăm chỉ, ham học hỏi

- Biết tổ chức công việc

- Nhanh nhẹn, nhạy cảm và tự tin

- Có kiến thức rộng về văn hóa, xã hội, con người. Muốn được vậy phải trau dồi thường xuyên, liên tục cập nhật những thông tin mới, những lãnh vực mới

- Cần có sự chu đáo, cẩn trọng trong công việc. Luôn chuẩn bị trước về lĩnh vực mà mình sẽ phiên dịch.